Mẹ Thiên nhiên khá ưu ái “đảo tiên” Lý Sơn khi ban cho vùng đất này nhiều tặng vật quý giá như: bãi biển hoang sơ, quyến rũ xanh màu ngọc bích, những củ tỏi mồ côi nổi danh thành thương hiệu và cả giống cua Huỳnh Đế đặc sản, được coi là “cua vua".

Đặc sản tiến vua

Có lẽ rất nhiều người từng nghe nói đến cua Huỳnh Đế nhưng không phải ai trong số họ cũng có cơ hội được thưởng thức hương vị của loài cua đệ nhất Việt Nam bởi độ quý hiếm, đắt đỏ. Cua Huỳnh Đế của Việt Nam từng được so sánh với những sản vật biển nổi tiếng ở châu Âu như cá tuyết đen hay cá hồi đỏ.

Từ trước đến nay, cua Huỳnh Đế luôn là một trong những đặc sản trứ danh của huyện đảo Lý Sơn, tỉnh Quảng Ngãi. Ngay từ tên gọi, loại cua này đã khẳng định vị trí ở hàng thượng phẩm của nó. Xưa kia, cua Huỳnh Đế chính là đặc sản tiến vua bởi độ quý hiếm, thơm ngon vượt trội so với ghẹ và những giống cua khác.

Ở Việt Nam, cua Huỳnh Đế có nhiều ở vùng duyên hải miền Trung, từ Bình Định đến Quảng Ngãi. Theo lời các lão niên, tên gọi “Huỳnh Đế” có nguồn gốc xuất xứ hẳn hoi. Tương truyền, khi vua chúa nhà Nguyễn du ngoạn qua một vùng biển đẹp, đã được ngư dâng dâng lên một giống cua lạ to hơn gấp nhiều lần so với cua thông thường và có nhiều râu.

Cua có 2 càng và 6 chân, hình dáng vừa giống tôm, vừa giống cua. Ngưởi bảo mai cua hình vuông, người thì bảo trông giống con bọ khổng lộ, mình khum tròn, to bằng bàn tay người. Đặc biệt, mai cua màu đỏ au như gạch, giày, cứng, xù xì trông như bộ chiến bào. Dọc thân có gai nhọn li ti, càng to và ngắn, cạnh sắc lẹm, bén ngọt như dao.

Vua ăn thử thấy ngon, càng nhai càng ngọt, thịt thơm, mềm, béo ngậy. Ăn xong thấy tinh thần trở nên sảng khoái, người cũng mạnh khỏe hơn, vua truyền lệnh, địa phương nào có loài cua này đều phải dâng lên hoàng cung để vua quan thưởng thức.

Từ đó, loài cua này cũng được gọi là cua Hoàng Đế, nhưng sợ phạm húy với các bậc thiên vương quân tử nên nhân dân phải đọc trại thành cua Huỳnh Đế. Ngày nay, cua Huỳnh Đến được các ngư dân ở Bình Định coi là “vua của các loài cua”.

Món ngon không cần cầu kỳ

Cua Huỳnh Đế thường chỉ tìm thấy ở những vùng biển sâu và lạnh, có đáy cát vàng, nguồn nước sạch và trong xanh. Vì có môi trường sống đặc biệt, nên cua Huỳnh Đế chủ yếu được đánh bắt trong tự nhiên chứ chưa nuôi trồng, chăm sóc được như các loài thủy hải sản khác. Do đó, cua Huỳnh Đế đã hiếm nay càng hiếm.

Muốn cua tươi ngon và chắc thịt, ngư dân phải dùng ngư cụ riêng biệt để đánh bắt mỗi khi ra khơi. Thay vì cào hay đánh bắt bằng lưới giã cào, họ phải dùng rập (ngư cụ có hình như chiếc nón, bên trong đặt mồi tươi) để bẫy cua Huỳnh Đế. Mỗi thuyền khi ra khơi đều trang bị khoảng 200-300 cái rập, nhưng có khi chỉ bắt được vài chục con cua Huỳnh Đế.

Mùa xuân là thời điểm cua xuất hiện và đánh bắt được nhiều nhất. Khi này cũng là lúc cua Huỳnh Đế ngon nhất, bụng trứng căng mọng, đỏ hồng, mai ôm đầy gạch chắc nịch. Trung bình, mỗi con cua Huỳnh Đế nặng khoảng 4-5 lạng, những con sống ở vùng biển nước sâu có thể nặng tới 2kg.

Người dân Lý Sơn không cầu kỳ trong cách chế biến cua Huỳnh Đế. Nhờ vậy, thực khách có thể cảm nhận được trọn vẹn hương vị thơm ngon, béo ngậy, độ ngọt, mềm tự nhiên của từng thớ thịt cua.

t.

Đơn giản nhất và ngon nhất là thưởng thức cua Huỳnh Đế hấp kèm muối tiêu chanh thêm chút ớt “đưa” cay, hoặc gỡ lấy phần thịt cua đã luộc đem phi hành, thêm gia vị rồi nấu cháo. Nồi cháo bắc ra khỏi bếp nghe dậy vị thơm ngọt đậm đà, cháo sóng sánh quyện với thịt cua trắng phau, gạch cua xào vàng ươm bắt mắt và khiến cho những thực khách kén ăn cũng phải nuốt nước miếng thèm thuồng.

Cầu kỳ hơn, có thể đem cua Huỳnh Đế mang đi nướng, rang me, rang muối. Với cách làm này, người ta thường phải chặt cua làm đôi vì chiếc mai dày cộp khiến việc chế biến gặp khó khăn. Cũng vì thế mà phần thịt cua bị mất nước, làm giảm phần nào độ thơm ngon, thanh khiết. Tuy nhiên, món ăn lại được tăng phần hấp dẫn về mùi vị, hình thức nhờ các loại gia giảm và bàn tay tài nghệ của đầu bếp.

Nếu cua hấp ngon ngọt tự nhiên thì cua rang muối, rang me lại mang đến cho thực khách hương vị đậm đà như của biển cả. Đến Lý Sơn, được một lần ngồi bên nhà hàng ven biển thưởng thức cua Huỳnh Đế, lắng nghe tiếng sóng vỗ rì rào, cảm nhận làn gió mơn man trên da thịt sẽ là trải nghiệm mãi không quên với du khách.

Thanh Thúy