Chùa Ngâu Thanh Trì, với niên đại hơn ngàn năm, là biểu tượng của sự bền vững và vẻ đẹp kỳ diệu của Thủ đô Hà Nội. Là nơi lưu giữ những câu chuyện, nếp truyền thống và nét đẹp tinh tế của văn hóa Phật giáo Việt Nam...

Giới thiệu về chùa Ngâu Hà Nội

Ở trung tâm của Hà Nội, một thành phố giàu truyền thống văn hóa hàng trăm năm, nơi mà cuộc sống hiện đại và sôi động vẫn lưu giữ được những ngôi chùa cổ kính, vững chãi gắn liền với nhiều truyền thuyết và ký ức xa xưa. Một số ngôi chùa vẫn giữ được vẻ đẹp cổ điển, với rêu phong và sự uy nghi của thời gian. Trong số đó, chùa Ngâu nổi bật lên như biểu tượng của sự kiên cường và sự yên bình giữa cuộc sống hối hả.

Chùa nằm uy nghiêm ở giữa làng Ngâu, một ngôi làng yên bình của thôn Yên Ngưu thuộc địa phận xã Tam Hiệp. Nơi đây được người dân nơi đây ví như nguồn tâm linh vô cùng quan trọng. Vượt qua những sóng gió của lịch sử trong suốt gần một thiên niên kỷ, chùa Ngâu vẫn đứng vững như một minh chứng cho ý chí và niềm tin kiên cường của con người. 

Dù thời gian có thể làm mờ đi sự tinh xảo, không gian linh thiêng ấy vẫn tỏa đầy sức sống, như một bức tranh yên bình kể lại những câu chuyện lịch sử rực rỡ của một thời đại huy hoàng. Không chỉ là nơi linh thiêng và tâm linh của người dân địa phương, nơi họ đến cầu nguyện cho sức khỏe, yên bình và an lạc, mà còn là một trong các ngôi chùa nổi tiếng ở Hà Nội thu hút du khách gần xa. 

Mọi người không chỉ đến để ngắm nhìn vẻ đẹp của những bức tường mang dấu ấn lịch sử, mà còn để trải nghiệm không gian tĩnh lặng hiếm có giữa trung tâm của Thủ đô sôi động. Phong cảnh yên bình của chùa với những tán cây xanh mướt và tiếng chuông trong trẻo lan tỏa vào mỗi khoảnh khắc bình minh hay hoàng hôn đã trở thành nguồn cảm hứng vô tận cho những ai tìm kiếm sự an yên giữa cuộc sống tất bật thành thị.

Lịch sử chùa Ngâu Thanh Trì

Làng Ngâu là tên chữ Nôm của thôn Yên Ngưu, Tam Hiệp, Thanh Trì; nơi đây nổi tiếng với nghề nấu rượu lâu đời. Không ai biết chính xác từ bao giờ nghề nấu rượu đã tồn tại, nhưng rất nhiều người dân Yên Ngưu tự hào khi nhắc đến nghề truyền thống của làng mình. Lịch sử của nơi này từ lâu đã gắn liền với ngôi chùa cổ kính đó.

Theo tìm hiểu thì trong quá khứ, làng Yên Ngưu có hai Miếu được ghi chép lại trong sử sách là: nơi thờ đức Tổ Nam Dương của làng Yên Ngưu (hay Thủy Tổ Thành Hoàng) được gọi là Miếu Mục Đồng và nơi thờ Hương Từ Thanh Vân Thần Nữ (hay Tổ Mẫu Ngâu) được gọi là Miếu Diệu Linh. Riêng Miếu Diệu Linh thờ Phật và đức Tổ Mẫu Ngâu được chính Đức Lệ Thiện Hoàng Hậu cho xây dựng, đồng thời đặt tên là Hưng Quốc tự.

Trong thời kỳ thịnh vượng của triều đại Lê Trung Hưng, chùa Ngâu đã trải qua thời kỳ hoang tàn và đổ nát. Cho đến thời của vua Cảnh Hưng thứ 23 (1762) triều Lê một Quốc lão đã hướng dẫn việc phục dựng và tu bổ chùa quy mô lớn. Nhằm bày tỏ lòng biết ơn với công đức của vị Quốc lão này, dân làng đã suy tôn ông, đồng thời đặt tên cho chùa là Quốc Lão Hưng Long tự.

Trên tấm bia "Quốc Lão Hưng Long tự bi ký" được lập năm Cảnh Hưng thứ 24 (tức năm 1763) do Hiệu thảo Nguyễn Mậu Đĩnh có chép lại đầy đủ. Nội dung chính cho biết rằng vào thời gian ông Nguyễn Du (hay còn gọi là Trịnh Du) sống, ông thường đi đến Yên Ngưu. Sau khi thành công, ông đã yêu cầu phần đất này được lập thái ấp và tự mình vận động, kêu gọi người dân trong khu vực đóng góp để mở rộng và sửa chữa chùa Ngâu Thanh Trì Hà Nội. 

Năm 1763, ông qua đời sau khi chùa được hoàn thành. Người dân tôn kính ông và cả 2 vị thân sinh ra ông làm hậu Phật. Trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp và Mỹ, nơi đây đã trải qua sự phá hủy hoàn toàn. Một mặt do vị trí thuận lợi của nó ven sông Tô Lịch lại gần đường quốc lộ, mặt khác lại là kho chứa vũ khí, đạn dược và nơi trú ẩn cán bộ quân đội. Do đó, chùa Ngâu trở thành mục tiêu tấn công và bị bom phá hủy, đổ nát hoang tàn trong thời gian dài. 

Đến năm 1995, chùa đã được trùng tu kỹ lưỡng để khôi phục lại vẻ đẹp và giá trị văn hóa của nó.

Khám phá chùa Ngâu 

Khi đặt chân đến thăm chùa Ngâu ở Hà Nội, bạn sẽ dễ dàng bị cuốn hút bởi không gian yên bình và mùi thơm của nhang đặc trưng. Điều này không chỉ mang lại cơ hội tận hưởng sự yên bình giữa cuộc sống hối hả của Thủ đô, mà còn mở ra một trải nghiệm tâm linh ý nghĩa tại ngôi chùa cổ lâu đời và nổi tiếng.

Năm 1995, chùa Ngâu Thanh Trì đã được xếp hạng là Di tích Lịch sử cấp Quốc gia bởi Bộ Văn hóa. Từ thời điểm đó cho đến ngày nay, chùa đã trải qua một quá trình trùng tu toàn diện nhưng vẫn giữ được nét cổ kính và tôn nghiêm của ngày xưa với những lớp rêu phủ trên kiến trúc. Các công trình được tôn tạo bao gồm: ngôi Tam Bảo, nhà thờ Tổ, Phủ Đế Đô Hưng Quốc, cổng Tam quan và các tác phẩm đúc chuông, đúc tượng.

Trong khuôn viên của chùa, cổng Tam quan được xây dựng chủ yếu từ đá xanh. Các cây cổ thụ trong khu vực vẫn giữ nguyên vẻ uy nghi từ thời xa xưa. Bên phải của cổng Tam quan là một cây muồm đã có mấy trăm tuổi cùng với một giếng tròn lớn, liền kề sân trước của Phủ Đế Đô. Tiền đường Phủ được cấu thành từ 5 gian và 2 chái, với kiến trúc 2 tầng theo kiểu chồng diêm. Ra phía khu vực sân sau là Hậu đường, ngay phía đầu hồi là lối thông để đi sang chùa.

Tòa Tam bảo được xây dựng trên một nền cao, có hành lang được bao quanh bởi các cột đá và mái bằng bê tông gắn với ngói giống như kiến trúc ở Phủ. Bức tượng Bồ tát Quan Âm Nam Hải được đặt trước thềm, nhìn ra qua cổng sân và tam quan hướng về Đông - Nam. Sau tiền đường có 5 gian - 2 chái, nối tiếp Trung đường 7 gian và Thượng điện 3 gian theo hình dạng chữ “Tam", không có giếng trời để chiếu sáng. Ở sân sau, xung quanh tại khu thượng điện còn có nhà Tổ, nhà tăng và cả nhà khách.

Nếu đến chùa Ngâu tham quan bạn sẽ thấy nhiều di vật cổ được gìn giữ, nổi bật nhất phải kể đến quả chuông đồng đúc vào năm Cảnh Thịnh thứ 7 (tức năm 1799), cao 124cm và có đường kính miệng rộng 60cm. Quai của chuông được trang trí với hình ảnh đôi rồng và đuôi xoắn, còn thân chuông có đề bốn chữ “Hưng Long tự chung".

Giữa mảnh đất Hà thành hiện đại, cuộc sống nhộn nhịp, ngôi chùa Ngâu Thanh Trì vẫn giữ được nét trầm mặc, cổ kính và thanh bình. Đây không chỉ là nơi để viếng Phật mà còn vãn cảnh tìm sự bình yên cho tâm hồn mà chắc hẳn ai cũng mong muốn được tìm đến một lần.